Czary

Czym właściwie były owe czary, które stawały się podstawą oskarżeń? Zgodnie z ogólnie przyjętą definicją czary, to praktyki oparte na przeświadczeniu o istnieniu sił nadprzyrodzonych, które można okiełznać i wykorzystać do swoich celów za pomocą zaklęć, gestów i czynności. Służyły do różnych celów: leczenia, wzbudzania miłości, zdobywania bogactwa i szczęścia, ale również do zsyłania chorób, nieszczęść, a nawet śmierci. Zajmujący się nimi ludzie: czarownicy lub magowie uznawani byli przez tysiąclecia za ludzi potężnych, władających wielkimi mocami. Musieli być, oczywiście, wyposażeni w magiczne akcesoria, do których należały najczęściej: sznury wisielców, części ciał skazanych na śmierć, korzeń mandragory, magiczne garnki, w których przygotowywano wywary, ususzone zioła itp.

Oskarżenia w procesach o czary opierały się właśnie na przeświadczeniu jakoby winowajczyni używała czarów i dopuszczała się praktyk magicznych. O jakich zaś czarach można wyczytać w aktach procesowych? W tym tekście wspomnę o tych najważniejszych i najczęściej występujących.

- zsyłanie chorób i zabijanie ludzi

Wiele kobiet w owym czasie zajmowało się medycyną ludową. Stosowały zioła, dzięki którym potrafiły uleczyć z niejednej choroby; często zaś „zamawiały” choroby, co było jednoznaczne z uciekaniem się do czarów. Widok kobiety pochylającej się nad magicznym kotłem, to nic innego jak widok zielarki przygotowującej napar z ziół. Wyobraźnia jednak sama podsuwa nam w tym momencie obraz czarownicy. Do najbardziej znanych chorób, które według ludzi żyjących w tamtych epokach z całą pewnością były efektem klątwy rzuconej przez czarownicę, możemy zaliczyć rwanie w kościach i zadawanie kołtuna. Podobnie sprawa się miała, gdy ktoś zmarł niespodziewanie. Winą obarczano wówczas czarownicę, która z całą pewnością odebrała nieszczęśnikowi życie.

- czary mleczne

Należały do najbardziej popularnych. Czarownica, która chciała się na kimś zemścić lub po prostu musiała popełniać złe czyny dla swego diabła, bardzo często odbierała krowom mleko. Czyniła to poprzez wydojenie krowy, która od tego czasu dawała mleko już wyłącznie czarownicy. Zatem, gdy krowy w danej wsi dawały mniej mleka, było to dowodem na to, że mieszka tam czarownica. Stąd zaś było już bardzo blisko do „polowania” na winowajczynię. W celu unieszkodliwienia czarów krowy kadzono ziołami.

- zsyłanie chorób i zabijanie bydła

Zsyłanie chorób i zabijanie bydła było również jednym z najczęstszych przyczyn oskarżenia. Gdy w jakimś gospodarstwie pojawił się pomór bydła, znaczyło to, że jest to sprawka czarownicy. Nawet pojedyncze wypadki śmierci zwierzyny były często sprawą bardzo podejrzaną związaną z magicznymi praktykami. Ludzie starali się chronić przed tym, wieszając bukiety ziół lub przybijając podkowę na drzwiach obory. Niestety, nie zawsze to skutkowało.

- zemsta

Konflikty istniały zawsze i często strony nie mogły się z tym pogodzić. Ażeby dokonać zemsty uciekano się więc do czarów. Magiczne praktyki czynione po to, by pomścić domniemane krzywdy, zdarzały się więc bardzo często. Mogło to być podanie usmażonej ropuchy na talerzu, pozostawienia woreczka z ziołami i kośćmi zwierzęcia pod progiem albo rzucona klątwa. Pomysłów na tego typu czary nigdy nie brakowało.

- czary miłosne

Były to najczęściej stosowane czary; miały na celu zdobycie uczuć albo przychylności; czasem zaś uzyskanie uległości wybranej osoby. W praktykach miłosnych używano najczęściej ziół: lubczyka albo cykorii, uciekano się do zlepiania w bryłce wosku włosów ukochanej osoby i wrzucania w ogień; splatania nici z odzienia; dodawania do napoju kropli własnej krwi i wiele, wiele innych.

- pakt z diabłem

Oskarżone kobiety były posądzone o pakt z diabłem, dzięki któremu otrzymywały moc i możliwość wezwania diabła w każdej chwili. W zamian oddawały mu swoją duszę i zobowiązywały się czynić zło. Dzięki paktowi czarownice mogły latać na miotłach i uczestniczyć w organizowanych na Łysych Górach sabatach - rozwiązłych biesiadach, w których brały udział także diabły.

- przekazywanie diabła

Ciekawym zjawiskiem było przekazywanie diabła. Czarownica, która miała niekiedy kilku diabłów potrafiła przekazać jednego lub nawet dwóch czy trzech innej kobiecie. Diabła można było otrzymać w beli materiału, we wrzecionie lub zwiniętej chuście. Kobieta, która takiego diabła otrzymała, sama często stawała się czarownicą. O przekazywaniu diabła mowa jest najczęściej w wypadku powoływania czarownic przez już oskarżoną.

- obcowanie z diabłem

Kolejnym z zarzutów, jakie padały pod adresem kobiet, było ich rzekome obcowanie z diabłem, który nie tylko pojawiał się, gdy był potrzebny do pracy, ale także stawał się kochankiem. Co ciekawe, mąż leżący obok nigdy niczego nie słyszał i nie widział.

- podmienianie noworodków

Wiele kobiet oskarżonych o czary było akuszerkami. To dzięki nim przychodziły na świat dzieci. Cóż jednak, gdy akuszerka była osobą podejrzaną już z racji swego zawodu? Podejrzewano, że akuszerki podmieniały dzieci albo poprzez stosowanie czarów oddawały noworodka we władzę diabła.

- zjadanie niemowląt

Domniemane czarownice oskarżano także o zjadanie niemowląt, które wcześniej kobiety uprowadziły. Nieszczęsne dzieci były rzekomo zabijane i przyrządzano z  nich potrawy na sabatach. Dusze takich niemowląt, oczywiście, trafiały w szpony diabła. 

Przygotowała: Anna Koprowska-Głowacka 

- wywoływanie klęsk żywiołowych

Czarownice były odpowiedzialne także za wszelkie klęski żywiołowe: powodzie, wichury, burze czy grad. To one kontrolowały pogodę i ściągały kataklizmy po to, by zniszczyć cudze plony. Jako, że zniszczenia dotyczyły wówczas całych gmin, a nie jednostek czary związane z pogodą były ścigane w sposób jeszcze bardziej surowy.

- wywoływanie pożarów

W owych czasach pożary były bardzo częste. Bywało, że płomienie ogarniały całe dzielnice miast, lub niemal całe wioski. Oczywiście, nie mogło to być naturalną konsekwencją rozniesienia pożaru- winą za to obarczano czarownice, które sprawiały, że pożar ogarniał kolejne domostwa zabierając dobytek ludzi.